30 ปี ขบวนการป่าชุมชน บทเรียนและทิศทางการขับเคลื่อน

“ป่าชุมชนมันมีพัฒนาการ ทำให้เกิดอะไรใหม่ๆ มากมายใน 30 ปีที่ผ่านมา ป่าชุมชนไม่ได้อยู่แค่ป่า มันเพิ่มอำนาจต่อรองให้ชาวบ้าน ทั้งดึงงบประมาณรัฐ เข้าไปมีบทบาท อบต. รวมตัวกันฟื้นระบบนิเวศ สร้างแหล่งท่องเที่ยว และเจรจาให้เทศบาลมาจัดการขยะเพื่อแลกกับการดูแลป่า ป่าชุมชนทำให้คู่ตรงข้ามหมดความหมาย ทั้งคู่ตรงข้ามป่ากับเกษตร หรือการอนุรักษ์กับการพัฒนา ป่าชุมชนสามารถทำให้ไปด้วยกัน เคลื่อนไปไกลกว่าที่คิด” (อานันท์ กาญจนพันธุ์, 2561)

ป่าชุมชน คือ ประวัติศาสตร์ทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคมของไทยในช่วงก้าวสู่ความทันสมัยในทุกมิติ เป็นทั้งประวัติศาสตร์การแย่งชิงทรัพยากรของรัฐกับประชาชน เป็นประวัติศาสตร์การพัฒนาสู่ความทันสมัยที่พลังทางเศรษฐกิจทุนนิยมเข้าเปลี่ยนทรัพยากรสาธารณะให้เป็นของทุน และเป็นประวัติศาสตร์ที่ประชาชนลุกขึ้นที่ปกป้องฐานทรัพยากร โดยนำเอาวัฒนธรรมประเพณีที่ผูกพันกับธรรมชาติมาออกแบบเป็นการจัดการในยุคสมัยใหม่ และยกระดับขับเคลื่อนทางนโยบายที่โดดเด่นและยาวนานที่สุดในประวัติศาสตร์การผลักดันกฎหมายของประชาชน

ในประวัติศาสตร์การขับเคลื่อนป่าชุมชน เรื่องราว 30 ปีขบวนการป่าชุมชนฉบับนี้เป็นการสะท้อนเรื่องราวจาก “คนใน” ที่มีความผูกพันกับการเคลื่อนไหวป่าชุมชนที่เกี่ยวข้องทั้งมิติความสำเร็จและล้มเหลวของขบวนการด้วย

บทเรียน 30 ปีขบวนการป่าชุมชน จึงเป็นส่วนหนึ่งของบันทึกประวัติศาสตร์ ที่เปิดกว้างให้ผู้คนที่ร่วมบทเรียน และที่จะมีส่วนร่วมต่อๆ ไปมาช่วยเขียนประวัติศาสตร์เก่าและประวัติศาสตร์หน้าใหม่ให้ครอบคลุมและเปิดมิติใหม่ๆ ของการเรียนรู้ทางสังคมให้กว้างยิ่งขึ้น