เครือข่ายเยาวชนต้นกล้า : ศูนย์กลาง เข็มทิศ และบ้าน สำหรับผู้นำเยาวชนด้านป่าไม้

จังหวัดเพชรบุรี,   ประเทศไทย,  19-23 ตุลาคม2010:    คุณมีโอกาสบ่อยไหม ที่จะได้อยู่ในห้องที่เต็มไปด้วยผู้ใหญ่ในวัยเริ่มต้นที่มีพรสวรรค์ พูดจาคล่องแคล่ว และมีความตระหนักรู้ตนเองเป็นอย่างดี  ทำให้คุณรู้สึกว่าคุณยังไม่ได้ทำอะไรให้สังคมมากนักเท่าที่คุณควรจะทำ เพื่อให้โลกนี้น่าอยู่ยิ่งขึ้น   

หลังจากได้เข้าร่วมกิจกรรมของค่ายเครือข่ายเยาวชนต้นกล้า (Young Seedlings Network Camp  หรือ YSN )  วรธัช แก้วสมบัติ  นักเขียนข่าวทีวี ของทีวีไทย (Thai PBS) ได้ร่วมแบ่งปันความเชื่อของเขาซึ่งเป็นความรู้สึกเดียวกันคือ  “ผมเชื่อมาเสมอว่า โลกนี้มีคน 2 ประเภท  ประเภทที่หนึ่งคือ พวกที่มีหัวใจไม่เต็มร้อย  ส่วนประเภทที่สองคือ พวกที่เปลี่ยนแปลงโลก  ผมรู้สึกอิจฉาพวกคุณทุกคน เพราะว่าคุณคือพวกที่ทำให้โลกเปลี่ยนแปลงได้

โครงการเครือข่ายเยาวชนต้นกล้า (YSN)  พัฒนาขึ้นโดยแผนงานประเทศไทย ศูนย์วนศาสตร์ชุมชนเพื่อคนกับป่า (RECOFTC – The Center for People and Forests’ Thailand Country Program)  และได้รับการสนับสนุนงบประมารจาก มูลนิธิสยามกัมมาจล  YSN มีหน้าที่เสริมสร้างโอกาสให้แก่เยาวชนที่สนใจด้านการจัดการป่าไม้ชุมชน ได้เรียนรู้เกี่ยวกับการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ  โดยมีการจัดกิจกรรมต่างๆ ตลอดทั้งปี   เริ่มต้นตั้งแต่เดือนธันวาคม พ.ศ. 2553  กิจกรรมหลากหลายที่ YSN ได้จัดขึ้นมีตั้งแต่ การประชุมเชิงปฏิบัติการเรื่องการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ  การฝึกอบรมเรื่องการวัดคาร์บอน  ไปจนถึง การวางแผนการจัดการป่าไม้ชุมชน  การฝึกอบรมด้านการจัดการ  และการฝึกอบรมเรื่องการจัดการระบบนิเวศแบบมีส่วนร่วม  กิจกรรมเหล่านี้มุ่งเน้นกระตุ้นให้ผู้เข้าร่วมได้พูดคุยและคิดวิเคราะห์เกี่ยวกับบทบาทหน้าที่ที่พวกเขาสามารถทำได้ที่บ้านของตน  และความสำคัญของอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมของพวกเขา  กิจกรรมล่าสุดคือ การประชุมเชิงปฏิบัติการ เรื่องการทบทวนบทเรียนและการเขียนรายงาน เป็นระยะเวลา 5 วัน  ในการประชุมครั้งนี้  ผู้เขียนได้เห็นชุมชนหลายชุมชนเข้ามารวมกันเป็นหนึ่งเดียว   เมื่อเยาวชนต้นกล้าต่างร่วมกันมุ่งทบทวนบทเรียนของปีที่ผ่านมา

ในปีแรกที่เริ่มเข้ามาร่วมโครงการ  เยาวชนส่วนใหญ่มีความเฉยชาต่อเรื่องสิ่งแวดล้อมและชุมชนของพวกเขา  หลังจากผ่านไป 1 ปี  ความเฉยชาของพวกเขาเริ่มจางไป  มีความเข้าใจเข้ามาแทนที่  เป็นความเข้าใจอย่างถ่องแท้ถึงบทบาทความสำคัญของทรัพยากรธรรมชาติที่มีต่อชีวิตของพวกเขา และมีความเชื่อในตนเองมากขึ้น  เยาวชนที่ได้เข้าค่าย  YSN ยังได้พัฒนาความสัมพันธ์ระหว่างกันจนเป็นปึกแผ่น  ช่วยให้พวกเขาสามารถสร้างเครือข่ายสังคมที่คล้ายๆ กับ YSN ได้ เพื่อที่พวกเขาจะได้เรียนรู้เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมเมื่อพวกเขาอยู่ที่บ้าน  รวมทั้งยังเป็นช่องทางให้พวกเขาได้มีบทบาทเป็นพี่เลี้ยงสำหรับเยาวชนรุ่นน้อง

“ก่อนที่ฉันจะเข้ามาร่วมโครงการ  ฉันไม่มีความรู้เลย (เกี่ยวกับป่าชุมชน)  ฉันไม่อยากจะเข้าร่วมโครงการเพราะฉันขี้เกียจ  ฉันพูดได้โดยไม่ต้องคิดเลยว่า ฉันขี้เกียจจริงๆ!  แต่หลังจากที่ได้เข้าร่วมกลุ่ม YSN แล้ว  ฉันได้เรียนรู้วิธีการวัดคาร์บอน  ได้มีโอกาสทำหนังสั้นๆ  ได้เข้าร่วมปฏิบัติกิจกรรมการอนุรักษ์ป่าไม้  และได้ทำการเก็บข้อมูลชุมชน” เต๋า อายุ 14 ปี จากจังหวัดระนอง

ที่บ้านเกิดในชุมชนของเยาวชนที่เข้าร่วมเป็นสมาชิกของกลุ่มป่าชุมชน 20 กลุ่ม ที่เข้าร่วมโครงการ YSN  พวกเขาได้เข้าไปมีบทบาทในกิจกรรมระดับรากหญ้าหลากหลายกิจกรรมในปีนี้  อาทิ  นำขยะในป่ากลับมาใช้ใหม่เพื่อหาทุนสำหรับกิจกรรมชุมชน เช่น กิจกรรมปลูกต้นไม้   เก็บข้อมูลการใช้ที่ดินในหมู่บ้านของพวกเขา  การวัดคาร์บอน  การเจริญเติบโต  และการใช้น้ำของต้นไม้   ริเริ่มศูนย์เรียนรู้ชุมชนเกี่ยวกับไม้ไผ่/ต้นไผ่   จัดตั้งตลาดเกษตรกรสำหรับจำหน่ายผลิตภัณฑ์จากป่าชุมชม  สร้างหนังสั้นๆ เกี่ยวกับทรัพยากรธรรมชาติในท้องถิ่นของพวกเขา  และกิจกรรมอื่นๆ อีกมากมายที่เกี่ยวกับการศึกษา  สิ่งแวดล้อม และชุมชน

การได้เข้ามาร่วมในเครือข่าย YSN ทำให้เยาวชนมีความมั่นใจและมีทักษะด้านเทคนิควิธีการมากขึ้น  สามารถเข้าไปให้การสนับสนุนโครงการต่างๆ ของชุมชนได้  และในหลายกรณี สามารถทำหน้าที่เป็นผู้นำของกิจกรรมเหล่านั้น   การนำบุคคลที่มีความมุ่งมั่นเข้ามาร่วมกลุ่มนี้ได้  YSN จึงเหมือนกับเป็นระบบนิเวศทางวัฒนธรรม  เป็นระบบ/ชุดความรู้  วิธีปฏิบัติของชุมชน และประสบการณ์ที่แตกต่างกันและชัดเจน ที่พัฒนามาจากกิจกรรมแต่ละกิจกรรมและจากเยาวชนผู้เข้าร่วมแต่ละคนที่เพิ่มเข้ามา โดยเชื่อมโยงกันเป็นรูปแบบที่ละเอียดซับซ้อน

จุดมุ่งหมายหลักๆ ของโครงการ YSN คือ เพื่อสร้างชุมชนของเยาวชน โดยนำเยาวชนที่สนใจเข้าร่วมโครงการเข้ามาเชื่อมโยงกันให้เป็นปึกแผ่น  ผ่านกิจกรรมต่างๆ ของโครงการ ที่เสริมสร้างให้ยึดมั่นในคุณค่าทางสังคมเหมือนกัน  และมุ่งมั่นในการทำหน้าที่ที่รับผิดชอบต่อสังคมร่วมกัน  พร้อมทั้งยังเสริมสร้างความรู้และความเชื่อมั่นของเยาวชนเหล่านั้นให้แข็งแกร่งขึ้น  เพื่อทำหน้าที่เป็นทูตเยาวชนวนศาสตร์ชุมชนต่อไป  การมีโอกาสได้เข้าร่วม โครงการ YSN  ครั้งนี้  ทำให้เยาวชนตระหนักเห็นเป้าหมายหลากหลาย รวมทั้งโอกาสและความเป็นไปได้ที่พวกเขาจะทำได้  จึงเริ่มรู้สึกชื่นชอบที่จะได้รับความรู้และประสบการณ์มากขึ้น รวมทั้งแรงกระตุ้นที่เข้มแข็งขึ้น

“เยาวชนต้นกล้า” เหล่านี้กำลังอยู่ท่ามกลางกระบวนการบ่มเพาะแรงกระตุ้นของตนเอง  ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญ ที่จะทำให้พวกเขาขับเคลื่อนทุกสิ่งที่พวกเขาต้องการให้เกิดการเปลี่ยนแปลง  โดยไม่อะไรมาหยุดยั้งพวกเขาได้”